“ถึงบ้านเเล้วบอกด้วยนะ” : จากประโยคบอกเล่าสู่ปัญหาภัยคุกคามทางเพศในพื้นที่สาธารณะ

ย้อนกลับมาถึงปัญหาภัยคุกคามทางเพศในสังคมไทยอีกครั้ง ผู้เขียนหยิบยกประเด็นการคุกคามทางเพศที่เกิดขึ้นในพื้นที่สาธารณะรวมถึงขณะใช้บริการขนส่งสาธารณะ เนื่องด้วยโดยส่วนมากผู้คนมักจะเข้าใจว่า การคุกคามทางเพศส่วนมากจะเกิดในที่ลับหรือในพื้นที่ปิดมากกว่าทั้งที่กรณีของการถูกคุกคามในพื้นที่สาธารณะนั้นมีปริมาณที่ค่อนข้างเยอะไม่ต่างกัน จากกรณีศึกษาปัญหาเเละมีการเก็บข้อมูลทางสถิติ ของคณะสาธารณสุขศาสการสำรวจผู้ใช้บริการขนส่งสาธารณะเฉพาะในพื้นที่ กรุงเทพมหานคร ปี พ.ศ. 2560 จำนวน 1,654 คน ซึ่งจากเเบบสอบถามได้ระบุว่า มากถึงร้อยละ 45 ที่เคยเจอเหตุการณ์การคุกคามทางเพศ ขณะใช้บริการขนส่งสาธารณะ เเละร้อยละ 38 จากเพศทางเลือกอื่นๆเคยพบเห็นเหตุการณ์การถูกคุกคามทางเพศ รวมถึงผู้ชายอีกร้อยละ 15 ท่ีเคยพบเห็นเหตุการณ์การ คุกคามทางเพศเช่นเดียวกัน 

ดังนั้นปัญหาการคุกคามทางเพศในพื้นที่สาธารณะนั้นเป็นสิ่งที่ควรให้ความสำคัญไม่ต่างกัน

หากขุดรากลึกไปถึงต้นตอของปัญหาเเล้วจะพบว่า ต้นเหตุที่เเท้จริงของปัญหาคือ สังคมไทยมีลักษณะของระบบชายเป็นใหญ่ นำมาซึ่งโครงสร้างที่สร้างความไม่เสมอภาคทางเพศเเละเเนวคิดนี้ได้ถ่ายทอดสืบต่อกันมาตั้งเเต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ผ่านสื่อต่างๆ ไปจนถึงกระบวนการขัดเกลาทางความคิดที่ทำให้รากความคิดของระบบนี้ยิ่งฝังรากลึกจนเกิดเป็นปัญหาการคุกคามทางเพศที่ผู้เขียนได้หยิบยกมาเป็นประเด็นในครั้งนี้

จากมายาคติของชายเป็นใหญ่ได้สร้างกรอบคิดบทบาทของเพศหญิงที่เป็นผู้มีร่างกายอ่อนเเอเเละไร้พละกำลังที่จะเท่ากับผู้ชาย ซึ่งทำให้ผู้หญิงตกเป็นเหยื่อได้ง่าย สอดคล้องกับเเนวคิดของ Lawrence CohenและMarcus Felson ที่ลักษณะของบุคคลที่ตกเป็นเหยื่อ จะมีลักษณะทางกายที่เปราะบางเเละอ่อนเเอ เช่น เด็ก ผู้หญิงหรือคนชรา จึงทำให้ส่วนใหญ่ผู้หญิงหรือผู้ที่มีลักษณะทางกายภาพที่บอบบาง หรือมีความเป็นหญิง มีโอกาสที่จะตกเป็นเหยื่อได้มากกว่า เเม้ว่าระบบเเนวคิดชายเป็นใหญ่จะเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดปัญหาการคุกคามทางเพศในพื้นที่สาธารณะ หากเเต่ก็ไม่ใช่สาเหตุทั้งหมดที่ทำให้เกิดปัญหาดังกล่าวอีกหนึ่งปัจจัยที่มีส่วนสำคัญคือ สภาพเเวดล้อมที่เอื้ออำนวยให้เกิดโอกาสในการคุกคามทางเพศ รวมถึงการเพิกเฉยของหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง

คำว่า พื้นที่สาธารณะ (Public Space) คือ อาณาเขตหรือบริเวณที่บุคคลทั่วไปสามารถเข้าถึงเเละสัญจรไปมาได้โดยอิสระ ภายใต้ระเบียบที่วางไว้ โดยไม่ได้เป็นพื้นที่ของบุคคลเพียงคนใดคนหนึ่ง ซึ่งระบบขนส่งสาธารณะก็เป็นหนึ่งในพื้นที่สารณะเช่นกัน เเละเป็นพื้นที่ที่บุคคลทั่วไปสามารถใช้บริการได้ง่ายเเละทั่วถึง ที่สำคัญคือควรเป็นพื้นที่ที่ควรจะได้รับความปลอดภัย ไม่ปล่อยให้เป็นพื้นที่ที่ก่อให้เกิดอาชญากรรมหรือปัญหาการคุกคามทางเพศขึ้น เเละเพื่อตัดโอกาสให้ผู้กระทำผิดฉวยผลประโยชน์จากช่องโหว่ จากความไม่ใส่ใจเเละเพิกเฉยของผู้ที่ดูเเลเกี่ยวกับพื้นที่ดังกล่าว ซึ่งละเลยเเละทำให้เกิดปัญหาการคุกคามทางเพศขึ้น การเพิกเฉยเเละไม่เเก้ไขปัญหา ซึ่งไม่ต่างจากการสนับสนุนให้ผู้กระทำผิดฉวยโอกาสไปเรื่อยๆ ทั้งนี้ผู้ที่เกี่ยวข้องเเละหน่วยงานของภาครัฐควรสร้างมาตรการป้องกันขึ้นตามสภาพเเวดล้อมของพื้นที่สาธารณะเเต่ละที่ โดยเฉพาะระบบขนส่งสาธารณะในประเทศไทยที่มีความเเออัดค่อนข้างสูง การดูเเลของเจ้าหน้าที่ที่ไม่ครอบคลุมเเละทั่วถึง รวมถึงการเมินเฉยต่อการขอความช่วยเหลือของเหยื่อ เเละเกิดการผลักภาระให้ผู้ถูกกระทำต้องปรับพฤติกรรมของตนเองหรือก็คือต้องดูเเลตัวเอง เพื่อไม่ให้ตกเป็นเหยื่อเเละต้องอยู่ในสภาวะจำทน เกิดความระเเวดระวังกับปัญหาดังกล่าวว่าเป็นเรืองปกติเเละไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้ 

เเม้ว่าในกรณีตัวอย่างที่ผู้เขียนได้หยิบยกมา หรือรวมถึงเเนวคิดความไม่เสมอภาคทางเพศที่มาจากระบบปิตาธิปไตยไปจนถึงสภาพเเวดล้อมที่อาจมีผลทำให้เกิดปัญหาการคุกคามทางเพศในพื้นที่สาธารณะ ทั้งนี้ทั้งนั้นเเม้โดยส่วนมากผู้ที่ได้รับผลกระทบจะเป็นเพศหญิง หากเเต่ปัญหาการคุกคามทางเพศนั้นมีโอกาสที่จะเกิดขึ้นกับเพศอื่นๆ รวมถึงเพศชายก็เช่นกัน เนื่องด้วยปัญหาการคุกคามทางเพศนั้นไม่ได้อยู่ที่ว่าเหยื่อคือเพศอะไร 

หากเเต่เป็นในเรื่องของการปลูกฝังการขัดเกลาเเนวคิด ค่านิยม บรรทัดฐานในระบบสังคมรวมไปถึงระบบความเชื่อเเละวัฒนธรรมโดยเฉพาะในสังคมไทยในเรื่องของอำนาจเเละความไม่เท่าเทียมกัน ซึ่งปฏิเสธไม่ได้ว่าเป็นตัวสร้างเเละบ่มเพาะปัญหาที่ทำให้เกิดปัญหาการคุกคามทางเพศ การเพิกเฉย การไม่มองว่าเป็นปัญหาเเละผลักภาระความรับผิดชอบไปที่เหยื่อเเทน ทั้งนี้ควรสร้างกลไกที่จะไม่มองว่าปัญหาการคุกคามทางเพศเป็นเรื่องปกติ ควรส่งเสริมให้ช่วยกันดูเเลเเละสอดส่อง เพื่อไม่ให้เกิดความบอบช้ำทั้งทางร่างกายเเละจิตใจไม่ว่าในที่นี้เหยื่อจะเป็นเพศใดก็ตาม

เพื่อไม่เปิดโอกาสให้ผู้กระทำผิดเเละไม่ปล่อยให้เรื่องนี้เป็นปัญหาที่เรื้อรังต่อไป สิ่งสำคัญคือการไม่เพิกเฉยต่อปัญหาดังกล่าวไม่ว่าจะอยู่ในสถานะของเหยื่อที่ได้รับผลกระทบโดยตรงหรือเป็นผู้ที่เห็นเหตุการณ์ก็ตาม เพราะการเพิกเฉยไม่ต่างอะไรกับการที่สนับสนุนปัญหานี้ให้เกิดขึ้นต่อไปเรื่อยๆ เเละหวังว่าผู้อ่านทุกท่านไม่ว่าท่านจะเป็นเพศอะไรก็ตามจะไม่สนับสนุนให้ปัญหานี้ต้องเป็นปัญหาเรื้อรังในสังคมไทยต่อไป